Estuvo en Sanià junto a:
(Texto en castellano más abajo)
Diario das formas en Sanià
Teño a intención de desaparecer dentro do meu propio diario. Decátome disto a segunda ou terceira noite durante a cea, mentres falo dun libro que aínda non existe. Describo sobre todo a súa forma. Intento explicarlles aos demais que, para min, escribir un libro ten que ver con concretar a súa forma. Porque calquera outra intención amósase axiña inxenua, imposible. Todos convimos que a experimentación coa linguaxe distrae. Non sei se entenderon que quero dicir exactamente cando falo de forma. Tampouco importa.
De alí a uns días, chega Marta e di que a ela a literatura que experimenta coa linguaxe encántalle. Paréceme ben. Non era iso exactamente o que eu quería dicir, así que non me ofendo.
0.a.
Teño a intención de desaparecer dentro do meu propio diario. Quero que a casa e o diario sexan un.
Escribo case todo isto nun caderno que merquei en Tiger antes de viaxar a Sanià. O caderno marchará comigo cando eu marche. Non sei que pasará coa casa.
O ceo é, en todo momento e en todas partes, unha dentada de piñeiral.
Hunger of the pine.
Escribo, durmo e leo no último andar da casa.
Á hora do xantar, mentres falamos do meu libro, Nico sinala co índice cara arriba. Eu estou aquí e o libro alí. É como se el vivise só no faiado ou se elevase coma un globo. En calquera caso, trátase dun ser independente.
No meu estudio hai dúas butacas deseñadas por Josep Torres Clavé en 1934. Son as mesmas que se atopaban no interior do pavillón da República na Exposición Internacional de París de 1937, onde se puido ver por primeira vez o Guernica de Picasso.
Evidentemente, estas butacas non son as de 1937, aínda que poderían. É só o deseño de 1934 o que se conserva. Aquí, a madeira clara, o respaldo e o asento de espadana aínda intactos non teñen historia ningunha. É a disposición dos elementos a que xera relato, significado.
Están colocadas no centro, a carón das ventás e de costas ao mar. Un senta nelas, le e escoita o vento e as ondas. Máis nada. Iso é, día tras día, o único que se escoita aquí. Esa respiración constante na caluga. Hai un ruído que persegue e precede as butacas.
3.a.
Durante o xantar, cóntolles aos demais a historia de Torres Clavé. Nico di que a casa antes era moito máis escura e que por iso a pintaron por dentro con cores claras e colocaron un mobiliario neutro e diáfano.
Cando subo de novo ao meu cuarto, busco fotos do pavillón e leo un pouco máis sobre Torres Clavé. Entre as súas obras máis relevantes como arquitecto atópase o Dispensario Central Antituberculoso de Barcelona (1936). Busco fotos da fachada. No fondo, dá igual que forma teña o edificio, a miña cabeza xa pensou:
a respiración sangrada,
o branco Sanià,
a montaña máxica,
o frío de Thomas Bernhard,
once modos de sentirse só con Richard Yates.
3.b.
Josep Torres Clavé morreu o 12 de xaneiro de 1939 durante un bombardeo da aviación fascista italiana en Montbrió de la Marca, Tarragona.
Atopo en Google fotos do lugar. Todo é verde, como aquí. A mesma paleta de cores. Nunha das fotos, ao fondo, despuntan os aeroxeradores dun parque eólico.
Ao mediodía, o mar reflíctese directamente sobre o teito do estudio. Hai once vigas á vista con cadanseu arco de medio punto. Os brillos da cala crean unha ilusión de movemento. O teito do estudio é un padal que vibra e se move. Está a punto de dicir algo. Intento quedar calado e escoitalo. Se o escoito, non escribo. Finalmente, quedo durmido no sofá.
Intento debuxar un piñeiro no meu caderno. Sae mal. Os rotuladores que trouxen teñen a punto demasiado grosa, dígome. Pensaría exactamente o contrario se a punta fose demasiado fina.
McKenzie, Marta e mais Joseph escriben non ficción, ensaio, crónica, autobiografía. Joseph le o meu libro de contos e, cara ao final da estadía, pregúntame se os lugares que aparecen no libro son reais. Corro a contestar que si e engado tamén todos aqueles detalles da miña vida que impregnan a ficción. Enuméroos de maneira desordenada. Joseph é amable e escóitame sempre que algo me preocupa.
Pregúntome como sería o piñeiro do meu caderno se o debuxasen McKenzie, Marta ou el.
Todas as vigas do teito son diferentes, irregulares. A súa forma remite á árbore da que proveñen. Todo nesta casa se relaciona con algún tipo de transformación.
6.a.
Ningún de nós cre que a pantasma de Capote habite a casa. Nin sequera Nico. Tampouco ningunha das escritoras que estivo aquí antes ca nós. Eu durmo no mesmo cuarto onde durmiu Mariana Enríquez. Iso fai que me sinta tranquilo. Lin no seu diario que perseguiu incansablemente pantasmas cada noite, durante un mes, e non atopou nada.
Claro que tamén podería ser que esta sexa a casa de verán dunha pantasma.
6.b.
McKenzie está convencida de que os vivos somos a televisión das pantasmas. E quen querería ver durante un mes a catro escritores convivindo pacífica e silenciosamente nunha casa a carón do Mediterráneo?
Durante as comidas, a forma que predomina é a circunferencia: a mesa, os pratos, as copas e a conversa. Hai algo na conversa que se repite. Algo na nosa estancia aquí é circular. Nico comenta que, cando marchan, todas as escritoras afirman ter vivido este mes coma se fose un único día. Só os seus diarios desmenten esa sensación e corroboran o paso do tempo. Por iso o meu diario non ten datas. O meu diario non quere desmentir nada.
7.a.
Antes, o camiño de Ronda, o que bordea a costa, atravesaba o que agora son a terraza e o xardín da casa. Agora, rodéaos. Debuxo un mapa aéreo no meu caderno. É algo así: o camiño é unha liña ( — ) que se curva; a casa, un asterisco ( * ).
Unha das personaxes do meu libro chámase Nico, pero non ten nada que ver co Nico de Sanià. Ao meu Nico —o do libro— coñecino moito antes. Apareceu.
Catro ou cinco días despois de chegar aquí, cámbiolle o nome a varias personaxes. O de Nico non cambia. Sei que a personaxe se cela do seu dobre.
Ploma, o braco de Weimar da residencia, varía constantemente de tamaño. É enorme cando salta, compacta cando derrapa para coller a pelota que eu lle tiro mentres corre, longa se se estrica no chan mentres xantamos e moi pequena cando dorme na cama que ten a carón da porta da cociña. Ploma é gris, como pintada a lapis.
Durante a nosa estancia aquí, morreu Moni, a galiña que sobreviviu. A súa historia está presente en moitos dos diarios das escritoras que nos precederon na residencia. Eu nin sequera a coñecín, pero sinto a obriga de falar aquí sobre a súa morte: atrapouna unha aguia. Marisa, testemuña do rapto, séntese culpable por non ter feito nada. A min paréceme imposible loitar contra unha aguia.
No libro que escribo aparecen galiñas xa dende a segunda páxina. Prefiro non comentar nada. As miñas galiñas, de momento, seguen vivas. Sería unha falta de respecto.
10.a.
O encargado de enterrar a Moni é Juan Pablo.
Imaxino unha tumba profunda, para que Ploma non poida desenterrala. O certo é que aquí todo o mundo a quería moito, pero Ploma é unha cadela e o instinto é o instinto. Igual que o vento é o vento. E tanto o instinto como o vento están constantemente querendo entrar na casa e no texto.
Eu non coñecín a Moni, pero encantaríame visitar a tumba dunha galiña. Nunca antes vin unha.
10.b.
Co solpor, as galiñas que de día pasean pola finca, volven soas ao galiñeiro. Non é necesario que ninguén as pastoree. Elas recóllense e van durmir. Instintivamente.
Marisa está embarazada. Así que, ao longo deste mes, cambia de forma mentres algo se medra nela. A min, de todo modos, o que máis me chama a atención é a súa melena loura. Algúns días —poucos— trae pelo solto. Cando iso sucede, é como ver pasar un cometa.
Todas as relacións son asimétricas, sempre. Aquí, síntoo especialmente. Quérolles tanto a Inma, a Ari, a Marisa, a Matías, a Mike, a Nico, a Juan Pablo. E sei que eles a min tamén. Pero en marzo entrarán a vivir aquí outros catro escritores e namorarán deles igual que namorei eu. E imaxino que os sete ven sorrisos coma o meu agromar en caras diferentes con cada nova fornada de escritores. Que se repiten as conversas, as anécdotas. E que tamén se despiden sempre dun xeito parecido.
Todas as despedidas son tamén asimétricas: uns marchan e outros quedan.
12.a.
Inma leva posto un pendente que lle regalaron dúas das escritoras que estiveron aquí antes ca nós. Eu non lles regalarei nada, penso. Pero o día que ceamos polbo á feira abracei a Ari e a Mike. E o día que comemos mexillóns e ameixas á mariñeira, quería que Inma soubese que me fixera feliz.
12.b.
Prefiro non falar aquí das miñas conversas con ningún dos sete, das historias que nos confiamos.
Esta casa é un diario e, como en todos os diarios, hai xente detrás.
O romeu do patio está en flor. Inma corta algunhas pólas e ponas a secar nunha das fiestras da cociña. As formigas non tardan en rodealas.
13.a.
O día que descubro formigas na miña cama, non digo nada. Paréceme xusto. A casa non é miña e elas teñen tanto dereito coma min a estar aquí. Non morden, non molestan.
Cando llo conto a Marisa, horrorízase e desgústase por non avisala antes. Coloca unha trampa con veleno no meu cuarto esa mesma noite. Xa non volve haber formigas. Falta menos dunha semana para que marchemos.
As formigas volverán cando desapareza o veleno e eu xa non este
13.b.
Juan Pablo cóntame que estas son formigas arxentinas. Constrúen os seus niños nas paredes da casa e sobreviven ao inverno sen apenas contar perdas entre as súas filas. El, hai moitos anos, construía piscinas en Nova Orleáns.
Marisa e mais eu miramos como Juan Pablo lixa a pintura verde da madeira da porta que dá á terraza. É unha mañá de sol. Creo que foi entón cando comentei o das formigas e non antes.
13.c.
Son alérxico ás abellas.
Nun dos recunchos da terraza hai plantadas varias herbas aromáticas. Os días de máis sol, os abellóns traballan incansables voando dun lugar a outro. Un deles consegue entrar no meu estudio. Cústame indicarlle a saída porque non podo retirar as mosquiteiras das ventás. Finalmente, consegue escapar fóra.
Non lle digo a ninguén que son alérxico ás abellas. Xa é suficiente con que me odien as formigas.
O mar está imantado. É a única razón que se me ocorre para explicar a existencia do camiño de Ronda e doutros tantos carreiros que, de maneira ilóxica, discorren a rentes dos cantís. Nalgúns tramos, hai sinais que advirten do perigo de desprendementos e a calcaria areosa pon os músculos das miñas pernas en tensión constante mentres paseo.
Terra dentro, os trazados son máis regulares e os camiños máis amplos. Son os que elixo para correr. Son os que elixen os cazadores para regresar á casa cando rematan de cazar.
14.a.
O mar está imantado e é un monstro e é caprichoso só porque o dixo a literatura.
O mar, antes diso, debía de ser outra cousa. Algo único e silencioso.
Chove catro veces en todo febreiro. Ari desexa cada semana que chova.
A primeira vez que chego correndo ata Cap Roig, fíxome, mentres rodeo os xardíns do castelo, na punta queimada da herba que medra nos prados de cultivo. Ao lonxe, podería confundirse con algún tipo de cereal.
15.a.
A imaxinación non se pode comer nin fai que chova. Nin sequera estando aquí.
McKenzie sinala o reloxo de sol na fachada da casa e di: “non funciona”.
Chove catro veces en todo o mes. Quizais en febreiro non debera estar funcionando, penso.
Con Joseph falo sobre case todo ao longo deste mes. Pero ao inicio, nun paseo longo ata a cala do Golfet, falamos máis ca nada sobre os nosos pais.
Hai momentos, estando aquí, nos que non me sinto fillo de ninguén, nos que esquezo á miña familia e amigos. Niso consiste tamén ás veces escribir. Co paso dos días, falar con Joseph e Inma axúdame a recordar quen son.
Penso:
a illa de Circe,
os lotófagos.
McKenzie, Marta, Joseph e mais eu falamos moito de cartos. Sobre todo se quedamos sós.
Dáme pena que as mosquiteiras nas seis ventás do meu estudio se interpoñan entre o mar e mais eu. Entendo que no verán protexen dos numerosos mosquitos aos habitantes da casa, pero agora resultan molestos.
Pecho os radiadores e abro as ventás ata altas horas da noite. É a miña maneira de vencer esa barreira: pasar frío e contentarme co ruxido constante das ondas.
As catro ocasións nas que chove, a auga apenas molla os cristais.
Na finca e nos arredores medran varias especies de cactos. Aínda así, dende o meu primeiro día en Sanià, só distingo dous tipos: os cactos mortos e os cactos vivos.
Aos mortos, atacounos unha peste que primeiro se materializa en forma de mofo branco e despois acaba por consumilos ata que se volven dun negro chamizo cando podrecen ao sol. Son como os pulmóns dun fumador, os seus cadáveres están por todas partes.
Sácolles fotos unicamente aos vivos, poida que sexa porque procedo dunha longa estirpe de homes fumadores.
Cánsame escribir un diario que vai ser publicado. Enfádame.
Estou acostumado a escribir nas miñas libretas material que, mesmo sendo autobiográfico, penso que me pode axudar na escrita. Un diario é outra cousa.
21.a.
Pero acaso algo do que escribimos en calquera formato o superficie permanece inédito? Que tipo de pureza é esa?
21.b.
De luns a venres, Marisa entra nos nosos cuartos e estudios cada mañá para recoller e limpar. Eu deixo sobre a mesa os dous cadernos de traballo cos que viaxei. A escrita ocupa un lugar no mundo. Acumula po. Avulta.
21.c.
A escrita ábrelle portas á intimidade.
Comemos pichón, coello á brasa.
Deixo de saír correr cando comeza a tempada de caza. Os forestais pechan varios camiños no monte e sinto que xa non é o mesmo. Algúns días, atrévome a cruzar o bosque de todos modos. Vístome de branco para que non poidan confundirme con ningunha outra cousa.
O domingo, dispararon por accidente a un ciclista. Con que animal se pode confundir un home en bicicleta?
22.a.
Podo atrapar neste diario o corazón dunha lebre, pero non podo mantela con vida.
Velaí outro límite da escrita. Acompaña a vida, non é a vida. O mesmo pasa con este casa.
22.b.
O primeiro libro que lle recomendo a Joseph de entre todos os que garda a biblioteca de Sanià é El viaje inútil de Camila Sosa. Decido fixar nesa data o principio da nosa amizade.
Podo gardar neste diario o corazón de Joseph e o dunha lebre, confío en que latexarán igualmente cando o meu caderno xa non estea.
Dous días antes de marchar, cae sobre a casa unha enorme tormenta. Estou lendo Los llanos de Federico Falco cando sucede: “Un cuerpo apenado, ¿cómo se escribe?”.
23.a.
Na biblioteca, Ploma dorme sobre un dos sofás. É a primeira vez que a vexo alí e non na súa cama da cociña. Nico di que é porque ten medo dos tronos.
Despois de toda esta chuvia, mañá, cando espertemos, penso, todo terá outra cor. Os ollos de Ploma son dun verde case radioactivo.
Hai tantas cousas das que evitei falar no meu diario. Case todas están, en cambio, no meu libro: a pedra calcaria, as cores dos cantís, o sol, o vento, os libros que lin este mes de febreiro.
É lóxico, dígome. O diario é a casa. O libro, outra cousa.
Aos poucos días de chegar a Sanià, souben que aquí podería desaparecer.
_________________________________________________________________________________________________________________________________
Diario de las formas en Sanià
Tengo la intención de desaparecer dentro de mi propio diario. Me doy cuenta de esto la segunda o tercera noche durante la cena, mientras hablo de un libro que todavía no existe. Describo sobre todo su forma. Intento explicar a los demás que, para mí, escribir un libro tiene que ver con concretar su forma. Porque cualquier otra intención se demuestra rápidamente ingenua, imposible. Todos convenimos que la experimentación con el lenguaje distrae. No sé si han entendido qué quiero decir exactamente cuando hablo de forma. Tampoco importa.
Unos días más tarde, llega Marta y dice que a ella la literatura que experimenta con el lenguaje le encanta. Me parece bien. No era eso exactamente lo que yo quería decir, así que no me ofendo.
0.a.
Tengo la intención de desaparecer dentro de mi propio diario. Quiero que la casa y el diario sean uno.
Escribo casi todo esto en un cuaderno que compré en Tiger antes de viajar a Sanià. El cuaderno se marchará conmigo cuando yo me marche. No sé qué sucederá con la casa.
El cielo es, en todo momento y en todas partes, un mordisco de pinar.
Hunger of the pine.
Escribo, duermo y leo en el último piso de la casa.
A la hora de comer, mientras hablamos de mi libro, Nico señala con el índice hacia arriba. Yo estoy aquí y el libro allí. Es como si él viviese en el desván o se elevase como un globo. En cualquier caso, se trata de un ser independiente.
En mi estudio hay dos butacas diseñadas por Josep Torres Clavé en 1934. Son las mismas que se encontraban en el interior del pabellón de la República en la Exposición internacional de París de 1937, donde se pudo ver por primera vez el Guernica de Picasso.
Evidentemente, estas butacas no son las de 1937, aunque podrían. Es solo el diseño de 1934 lo que se conserva. Aquí, la madera clara, el respaldo y el asiento de enea todavía intactos no tienen historia alguna. Es la disposición de los elementos la que genera relato, significado.
Están colocadas en el centro, junto al ventanal y de espaldas al mar. Uno se sienta en ellas, lee y escucha el viento y las olas. Nada más. Eso es, día tras día, lo único que se escucha aquí. Esa respiración constante en la nuca. Hay un ruido que persigue y precede a las butacas.
3.a.
Durante la comida, les cuento a los demás la historia de Torres Clavé. Nico dice que la casa antes era mucho más oscura y que por eso la pintaron por dentro con colores claros y colocaron un mobiliario neutro y diáfano.
Cuando subo de nuevo a mi cuarto, busco fotos del pabellón y leo un poco más acerca de Torres Clavé. Entre sus obras más relevantes como arquitecto se encuentra el Dispensario Central Antituberculoso de Barcelona (1936). Busco fotos de la fachada. En el fondo, da igual qué forma tenga el edificio, mi cabeza ya ha pensado:
la respiración sangrada,
el blanco Sanià,
la montaña mágica,
el frío de Thomas Bernhard,
once modos de sentirse solo con Richard Yates.
3.b.
Josep Torres Clavé murió el 12 de enero de 1939 durante un bombardeo de la aviación fascista italiana en Montbrió de la Marca, Tarragona.
Encuentro en Google fotos del lugar. Todo es verde, como aquí. La misma paleta de colores. En una de las fotos, al fondo, despuntan los aerogeneradores de un parque eólico.
Al mediodía, el mar se refleja directamente sobre el techo del estudio. Hay once vigas a la vista con sus correspondientes arcos de medio punto. Los brillos de la cala crean una ilusión de movimiento. El techo del estudio es un paladar que vibra y se mueve. Está a punto de decir algo. Intento permanecer callado y escuchar. Si escucho, no escribo. Finalmente, me quedo dormido en el sofá.
Intento dibujar un pino en mi cuaderno. Sale mal. Los rotuladores que he traído tienen la punta demasiado gruesa, me digo. Pensaría exactamente lo contrario si la punta fuese demasiado fina.
McKenzie, Marta y Joseph escriben no ficción, ensayo, crónica, autobiografía. Joseph lee mi libro de cuentos y, hacia el final de la estancia, me pregunta si los lugares que aparecen en el libro son reales. Corro a contestar que sí y añado también todos aquellos detalles de mi vida que impregnan la ficción. Los enumero de manera desordenada. Joseph es amable y me escucha siempre que algo me preocupa.
Me pregunto cómo sería el pino de mi cuaderno si lo hubiesen dibujado McKenzie, Marta o él.
Todas la vigas del techo son diferentes, irregulares. Su forma remite al árbol del que provienen. Todo en esta casa se relaciona con algún tipo de transformación.
6.a.
Ninguno de nosotros cree que el fantasma de Capote habite la casa. Ni siquiera Nico. Tampoco ninguna de las escritoras que estuvo aquí antes que nosotros. Yo duermo en el mismo dormitorio donde durmió Mariana Enríquez. Eso me tranquiliza. He leído en su diario que persiguió incansablemente fantasmas cada noche, durante un mes, y no encontró nada.
Claro que también podría ser que esta sea la casa de verano de un fantasma.
6.b.
McKenzie está convencida de que los vivos somos la televisión de los fantasmas. ¿Y quién querría ver durante un mes a cuatro escritores conviviendo pacífica y silenciosamente en una casa en el Mediterráneo?
Durante las comidas, la forma que predomina es la circunferencia: la mesa, los platos, las copas y la conversación. Hay algo en la conversación que se repite. Algo en nuestra estancia aquí es circular. Nico comenta que, cuando se van, todas las escritoras afirman haber vivido este mes como si fuese un único día. Solo sus diarios desmienten esa sensación y corroboran el paso del tiempo. Por eso mi diario no tiene fechas. Mi diario no quiere desmentir nada.
7.a.
Antes, el camino de Ronda, el que bordea la costa, atravesaba lo que ahora son la terraza y el jardín de la casa. Ahora, los rodea. Dibujo un mapa aéreo en mi cuaderno. Es algo así: el camino es una línea ( — ) que se tuerce; la casa, un asterisco ( * ).
Uno de los personajes de mi libro se llama Nico, pero no tiene nada que ver con el Nico de Sanià. A mi Nico —el del libro— lo conocí mucho antes. Se apareció.
Cuatro o cinco días después de llegar aquí, le cambio el nombre a varios de mis personajes. El de Nico no cambia. Sé que el personaje se cela de su doble.
Ploma, el braco de Weimar de la residencia, varía constantemente de tamaño. Es enorme cuando salta, compacta cuando derrapa para coger la pelota que yo le tiro mientras corre, larga si se estira en el suelo mientras comemos y muy pequeña cuando duerme en la cama que tiene junto a la puerta de la cocina. Ploma es gris, como pintada a lápiz.
Durante nuestra estancia aquí, se ha muerto Moni, la gallina que sobrevivió. Su historia está presente en muchos de los diarios de las escritoras que nos han precedido en la residencia. Yo ni siquiera la conocí, pero siento la obligación de hablar aquí sobre su muerte: la atrapó un águila. Marisa, testigo del rapto, se siente culpable por no haber hecho nada. A mí me parece imposible luchar contra un águila.
En el libro que escribo aparecen gallinas ya desde la segunda página. Prefiero no comentar nada. Mis gallinas, de momento, siguen vivas. Sería una falta de respeto.
10.a.
El encargado de enterrar a Moni es Juan Pablo.
Imagino una tumba profunda, para que Ploma no pueda desenterrarla. Lo cierto es que aquí todo el mundo la quería mucho, pero Ploma es una perra y el instinto es el instinto. Igual que el viento es el viento. Y tanto el instinto como el viento están constantemente queriendo entrar en la casa y en el texto.
Yo no conocí a Moni, pero me encantaría visitar la tumba de una gallina. Nunca antes he visto una.
10.b.
Con el crepúsculo, las gallinas que de día pasean por la finca, vuelven solas al gallinero. No es necesario que nadie las pastoree. Ellas se recogen y se disponen a dormir. Instintivamente.
Marisa está embarazada. Así que, a lo largo de este mes, cambia de forma mientras algo crece dentro de ella. A mí, de todos modos, lo que más me llama la atención es su melena rubia. Algunos días —pocos— trae el pelo suelto. Cuando eso sucede, es como ver pasar un cometa.
Todas las relaciones son asimétricas, siempre. Aquí, lo siento especialmente. Quiero tanto a Inma, Ari, Marisa, Matías, Mike, Nico, Juan Pablo. Y sé que ellos a mí también. Pero en marzo entrarán a vivir aquí otros cuatro escritores y se enamorarán de ellos igual que yo me he enamorado. E imagino que los siete ven sonrisas como la mía brotar en caras diferentes con cada nueva hornada de escritores. Que se repiten las conversaciones, las anécdotas. Y que también se despiden siempre de un modo parecido.
Todas las despedidas son también asimétricas: unos se marchan y otros se quedan.
12.a.
Inma lleva puesto un pendiente que le regalaron dos de las escritoras que estuvieron aquí antes que nosotros. Yo no les regalaré nada, pienso. Pero el día que cenamos pulpo á feira abracé a Ari y a Mike. Y el día que comimos mejillones y almejas a la marinera, quería que Inma supiese que me había hecho feliz.
12.b.
Prefiero no hablar aquí de mis conversaciones con ninguno de los siete, de las historias que nos hemos confiado.
Esta casa es un diario y, como en todos los diarios, hay gente detrás.
El romero del patio está en flor. Inma corta unas cuantas ramas y las pone a secar bajo una de las ventanas de la cocina. Las hormigas no tardan en rodearlas.
13.a.
El día que descubro hormigas en mi cama, no digo nada. Me parece justo. La casa no es mía y ellas tienen tanto derecho como yo a estar aquí. No muerden, no molestan.
Cuando se lo cuento a Marisa, se muestra horrorizada y se disgusta por no haberle avisado antes. Coloca una trampa con veneno en mi dormitorio esa misma noche. Ya no vuelve a haber hormigas. Falta menos de una semana para que nos marchemos.
Las hormigas volverán cuando desaparezca el veneno y yo ya no esté.
13.b.
Juan Pablo me cuenta que estas son hormigas argentinas. Construyen sus nidos en las paredes de la casa y sobreviven al invierno sin apenas contar pérdidas entre sus filas. Él, hace muchos años, construía piscinas en Nueva Orleáns.
Marisa y yo miramos cómo Juan Pablo lija la pintura verde de la madera de la puerta acristalada que da a la terraza. Es una mañana de sol. Creo que fue entonces cuando comenté lo de las hormigas y no antes.
13.c.
Soy alérgico a las abejas.
En un rincón de la terraza hay plantadas varias hierbas aromáticas. Los días de más sol, los abejorros trabajan incansables volando de un lugar a otro. Uno de ellos consigue colarse en mi estudio. Me cuesta indicarle la salida porque no puedo retirar las mosquiteras de las ventanas. Finalmente, consigue escapar fuera.
No le digo a nadie que soy alérgico a las abejas. Ya es suficiente con que me odien las hormigas.
El mar está imantado. Es la única razón que se me ocurre para explicar la existencia del camino de Ronda y de otros tantos senderos que, de manera ilógica, discurren al borde de los acantilados. En algunos tramos, hay señales que advierten del peligro de desprendimientos y la caliza arenosa pone en tensión constante los músculos de mis piernas mientras paseo.
Tierra adentro, los trazados son más regulares y los caminos más amplios. Son los que elijo para correr. Son los que eligen los cazadores para regresar a casa cuando terminan de cazar.
14.a.
El mar está imantado y es un monstruo y es caprichoso solo porque lo ha dicho la literatura.
El mar, antes de todo esto, debía de ser otra cosa. Algo único y silencioso.
Llueve cuatro veces en todo febrero. Ari desea cada semana que llueva.
La primera vez que llego corriendo hasta Cap Roig, me fijo, mientras rodeo los jardines del castillo, en la punta quemada de la hierba que crece en los prados de cultivo. De lejos, podría confundirse con algún tipo de cereal.
15.a.
La imaginación no se puede comer ni hace que llueva. Ni siquiera estando aquí.
McKenzie señala el reloj de sol en la fachada de la casa y dice: “no funciona”.
Llueve cuatro veces en todo el mes. Quizá en febrero no debería estar funcionando, pienso.
Con Joseph hablo sobre casi todo a lo largo de este mes. Pero al principio, en un largo paseo hasta la cala del Golfet, hablamos más que nada sobre nuestros padres.
Hay momentos, estando aquí, en los que no me siento hijo de nadie, en los que olvido a mi familia y amigos. En eso consiste también escribir. Con el paso de los días, hablar con Joseph e Inma me ayuda a recordar quién soy.
Pienso:
la isla de Circe,
los lotófagos.
McKenzie, Marta, Joseph y yo hablamos mucho de dinero. Sobre todo cuando nos quedamos solos.
Me da pena que las mosquiteras en las seis ventanas de mi estudio se interpongan entre el mar y yo. Entiendo que en verano protegen de los numerosos mosquitos a los habitantes de la casa, pero ahora resultan molestas.
Cierro los radiadores y abro las ventanas hasta altas horas de la madrugada. Es mi manera de vencer esa barrera: pasar frío y contentarme con el rugido constante de las olas.
Las cuatro ocasiones en que llueve, el agua apenas moja los cristales.
En la finca y sus alrededores crecen varias especies de cactus. Aun así, desde mi primer día en Sanià, solo distingo dos tipos: los cactus muertos y los cactus vivos.
A los muertos, los ha atacado una peste que primero se materializa en forma de moho blanco y después termina por consumirlos hasta volverlos de un negro chamizo cuando se pudren al sol. Son como los pulmones de un fumador, sus cadáveres están por todas partes.
Saco fotos únicamente a los vivos, puede que sea porque procedo de una larga estirpe de hombre fumadores.
Me cansa escribir un diario que será publicado. Me enfada.
Estoy acostumbrado a escribir en mis cuadernos material que, incluso siendo autobiográfico, pienso que me puede ayudar en la escritura. Un diario es otra cosa.
21.a.
¿Pero acaso algo de lo que escribimos en cualquier formato o superficie permanece inédito? ¿Qué tipo de pureza es esa?
21.b.
De lunes a viernes, Marisa entra en nuestras habitaciones y estudios cada mañana para ordenar y limpiar. Yo dejo sobre la mesa los dos cuadernos de trabajo con los que viajo. La escritura ocupa un lugar en el mundo. Acumula polvo. Abulta.
21.c.
La escritura abre puertas en la intimidad.
Comemos pichón, conejo a la brasa.
Dejo de salir a correr cuando empieza la temporada de caza. Los forestales cierran varios de los accesos al monte y siento que ya no es lo mismo. Algunos días, me atrevo a cruzar el bosque de todas formas. Me visto de blanco para que no puedan confundirme con ninguna otra cosa.
El domingo, dispararon por accidente a un ciclista. ¿Con qué animal se puede confundir a un hombre en bicicleta?
22.a.
Puedo atrapar en este diario el corazón de una liebre, pero no puedo mantenerla con vida.
He ahí otro límite de la escritura. Acompaña a la vida, no es la vida. Lo mismo pasa con esta casa.
22.b.
El primer libro que le recomiendo a Joseph de entre todos los que guarda la biblioteca de Sanià es El viaje inútil de Camila Sosa. Decido fijar en esa fecha el inicio de nuestra amistad.
Puedo guardar en este diario el corazón de Joseph y el de una liebre, confío en que latirán igualmente cuando mi cuaderno ya no esté.
Dos días antes de nuestra marcha, cae sobre la casa una enorme tormenta. Estoy leyendo Los llanos de Federico Falco cuando sucede: “Un cuerpo apenado, ¿cómo se escribe?”.
23.a.
En la biblioteca, Ploma duerme sobre uno de los sofás. Es la primera vez que la veo allí y no en su cama de la cocina. Nico dice que es porque tiene miedo de los truenos.
Después de toda esta lluvia, mañana, cuando despertemos, pienso, todo tendrá otro color. Los ojos de Ploma son de un verde casi radioactivo.
Hay tantas cosas sobre las que evité hablar en mi diario. Casi todas están, en cambio, en mi libro: la piedra caliza, los colores de los acantilados, el sol, el viento, los libros que leí este mes de febrero.
Es lógico, me digo. El diario es la casa. El libro, otra cosa.
A los pocos días de llegar a Sanià, supe que aquí podría desaparecer.
(Texto en castellano más abajo)
Diario das formas en Sanià
Teño a intención de desaparecer dentro do meu propio diario. Decátome disto a segunda ou terceira noite durante a cea, mentres falo dun libro que aínda non existe. Describo sobre todo a súa forma. Intento explicarlles aos demais que, para min, escribir un libro ten que ver con concretar a súa forma. Porque calquera outra intención amósase axiña inxenua, imposible. Todos convimos que a experimentación coa linguaxe distrae. Non sei se entenderon que quero dicir exactamente cando falo de forma. Tampouco importa.
De alí a uns días, chega Marta e di que a ela a literatura que experimenta coa linguaxe encántalle. Paréceme ben. Non era iso exactamente o que eu quería dicir, así que non me ofendo.
0.a.
Teño a intención de desaparecer dentro do meu propio diario. Quero que a casa e o diario sexan un.
Escribo case todo isto nun caderno que merquei en Tiger antes de viaxar a Sanià. O caderno marchará comigo cando eu marche. Non sei que pasará coa casa.
O ceo é, en todo momento e en todas partes, unha dentada de piñeiral.
Hunger of the pine.
Escribo, durmo e leo no último andar da casa.
Á hora do xantar, mentres falamos do meu libro, Nico sinala co índice cara arriba. Eu estou aquí e o libro alí. É como se el vivise só no faiado ou se elevase coma un globo. En calquera caso, trátase dun ser independente.
No meu estudio hai dúas butacas deseñadas por Josep Torres Clavé en 1934. Son as mesmas que se atopaban no interior do pavillón da República na Exposición Internacional de París de 1937, onde se puido ver por primeira vez o Guernica de Picasso.
Evidentemente, estas butacas non son as de 1937, aínda que poderían. É só o deseño de 1934 o que se conserva. Aquí, a madeira clara, o respaldo e o asento de espadana aínda intactos non teñen historia ningunha. É a disposición dos elementos a que xera relato, significado.
Están colocadas no centro, a carón das ventás e de costas ao mar. Un senta nelas, le e escoita o vento e as ondas. Máis nada. Iso é, día tras día, o único que se escoita aquí. Esa respiración constante na caluga. Hai un ruído que persegue e precede as butacas.
3.a.
Durante o xantar, cóntolles aos demais a historia de Torres Clavé. Nico di que a casa antes era moito máis escura e que por iso a pintaron por dentro con cores claras e colocaron un mobiliario neutro e diáfano.
Cando subo de novo ao meu cuarto, busco fotos do pavillón e leo un pouco máis sobre Torres Clavé. Entre as súas obras máis relevantes como arquitecto atópase o Dispensario Central Antituberculoso de Barcelona (1936). Busco fotos da fachada. No fondo, dá igual que forma teña o edificio, a miña cabeza xa pensou:
a respiración sangrada,
o branco Sanià,
a montaña máxica,
o frío de Thomas Bernhard,
once modos de sentirse só con Richard Yates.
3.b.
Josep Torres Clavé morreu o 12 de xaneiro de 1939 durante un bombardeo da aviación fascista italiana en Montbrió de la Marca, Tarragona.
Atopo en Google fotos do lugar. Todo é verde, como aquí. A mesma paleta de cores. Nunha das fotos, ao fondo, despuntan os aeroxeradores dun parque eólico.
Ao mediodía, o mar reflíctese directamente sobre o teito do estudio. Hai once vigas á vista con cadanseu arco de medio punto. Os brillos da cala crean unha ilusión de movemento. O teito do estudio é un padal que vibra e se move. Está a punto de dicir algo. Intento quedar calado e escoitalo. Se o escoito, non escribo. Finalmente, quedo durmido no sofá.
Intento debuxar un piñeiro no meu caderno. Sae mal. Os rotuladores que trouxen teñen a punto demasiado grosa, dígome. Pensaría exactamente o contrario se a punta fose demasiado fina.
McKenzie, Marta e mais Joseph escriben non ficción, ensaio, crónica, autobiografía. Joseph le o meu libro de contos e, cara ao final da estadía, pregúntame se os lugares que aparecen no libro son reais. Corro a contestar que si e engado tamén todos aqueles detalles da miña vida que impregnan a ficción. Enuméroos de maneira desordenada. Joseph é amable e escóitame sempre que algo me preocupa.
Pregúntome como sería o piñeiro do meu caderno se o debuxasen McKenzie, Marta ou el.
Todas as vigas do teito son diferentes, irregulares. A súa forma remite á árbore da que proveñen. Todo nesta casa se relaciona con algún tipo de transformación.
6.a.
Ningún de nós cre que a pantasma de Capote habite a casa. Nin sequera Nico. Tampouco ningunha das escritoras que estivo aquí antes ca nós. Eu durmo no mesmo cuarto onde durmiu Mariana Enríquez. Iso fai que me sinta tranquilo. Lin no seu diario que perseguiu incansablemente pantasmas cada noite, durante un mes, e non atopou nada.
Claro que tamén podería ser que esta sexa a casa de verán dunha pantasma.
6.b.
McKenzie está convencida de que os vivos somos a televisión das pantasmas. E quen querería ver durante un mes a catro escritores convivindo pacífica e silenciosamente nunha casa a carón do Mediterráneo?
Durante as comidas, a forma que predomina é a circunferencia: a mesa, os pratos, as copas e a conversa. Hai algo na conversa que se repite. Algo na nosa estancia aquí é circular. Nico comenta que, cando marchan, todas as escritoras afirman ter vivido este mes coma se fose un único día. Só os seus diarios desmenten esa sensación e corroboran o paso do tempo. Por iso o meu diario non ten datas. O meu diario non quere desmentir nada.
7.a.
Antes, o camiño de Ronda, o que bordea a costa, atravesaba o que agora son a terraza e o xardín da casa. Agora, rodéaos. Debuxo un mapa aéreo no meu caderno. É algo así: o camiño é unha liña ( — ) que se curva; a casa, un asterisco ( * ).
Unha das personaxes do meu libro chámase Nico, pero non ten nada que ver co Nico de Sanià. Ao meu Nico —o do libro— coñecino moito antes. Apareceu.
Catro ou cinco días despois de chegar aquí, cámbiolle o nome a varias personaxes. O de Nico non cambia. Sei que a personaxe se cela do seu dobre.
Ploma, o braco de Weimar da residencia, varía constantemente de tamaño. É enorme cando salta, compacta cando derrapa para coller a pelota que eu lle tiro mentres corre, longa se se estrica no chan mentres xantamos e moi pequena cando dorme na cama que ten a carón da porta da cociña. Ploma é gris, como pintada a lapis.
Durante a nosa estancia aquí, morreu Moni, a galiña que sobreviviu. A súa historia está presente en moitos dos diarios das escritoras que nos precederon na residencia. Eu nin sequera a coñecín, pero sinto a obriga de falar aquí sobre a súa morte: atrapouna unha aguia. Marisa, testemuña do rapto, séntese culpable por non ter feito nada. A min paréceme imposible loitar contra unha aguia.
No libro que escribo aparecen galiñas xa dende a segunda páxina. Prefiro non comentar nada. As miñas galiñas, de momento, seguen vivas. Sería unha falta de respecto.
10.a.
O encargado de enterrar a Moni é Juan Pablo.
Imaxino unha tumba profunda, para que Ploma non poida desenterrala. O certo é que aquí todo o mundo a quería moito, pero Ploma é unha cadela e o instinto é o instinto. Igual que o vento é o vento. E tanto o instinto como o vento están constantemente querendo entrar na casa e no texto.
Eu non coñecín a Moni, pero encantaríame visitar a tumba dunha galiña. Nunca antes vin unha.
10.b.
Co solpor, as galiñas que de día pasean pola finca, volven soas ao galiñeiro. Non é necesario que ninguén as pastoree. Elas recóllense e van durmir. Instintivamente.
Marisa está embarazada. Así que, ao longo deste mes, cambia de forma mentres algo se medra nela. A min, de todo modos, o que máis me chama a atención é a súa melena loura. Algúns días —poucos— trae pelo solto. Cando iso sucede, é como ver pasar un cometa.
Todas as relacións son asimétricas, sempre. Aquí, síntoo especialmente. Quérolles tanto a Inma, a Ari, a Marisa, a Matías, a Mike, a Nico, a Juan Pablo. E sei que eles a min tamén. Pero en marzo entrarán a vivir aquí outros catro escritores e namorarán deles igual que namorei eu. E imaxino que os sete ven sorrisos coma o meu agromar en caras diferentes con cada nova fornada de escritores. Que se repiten as conversas, as anécdotas. E que tamén se despiden sempre dun xeito parecido.
Todas as despedidas son tamén asimétricas: uns marchan e outros quedan.
12.a.
Inma leva posto un pendente que lle regalaron dúas das escritoras que estiveron aquí antes ca nós. Eu non lles regalarei nada, penso. Pero o día que ceamos polbo á feira abracei a Ari e a Mike. E o día que comemos mexillóns e ameixas á mariñeira, quería que Inma soubese que me fixera feliz.
12.b.
Prefiro non falar aquí das miñas conversas con ningún dos sete, das historias que nos confiamos.
Esta casa é un diario e, como en todos os diarios, hai xente detrás.
O romeu do patio está en flor. Inma corta algunhas pólas e ponas a secar nunha das fiestras da cociña. As formigas non tardan en rodealas.
13.a.
O día que descubro formigas na miña cama, non digo nada. Paréceme xusto. A casa non é miña e elas teñen tanto dereito coma min a estar aquí. Non morden, non molestan.
Cando llo conto a Marisa, horrorízase e desgústase por non avisala antes. Coloca unha trampa con veleno no meu cuarto esa mesma noite. Xa non volve haber formigas. Falta menos dunha semana para que marchemos.
As formigas volverán cando desapareza o veleno e eu xa non este
13.b.
Juan Pablo cóntame que estas son formigas arxentinas. Constrúen os seus niños nas paredes da casa e sobreviven ao inverno sen apenas contar perdas entre as súas filas. El, hai moitos anos, construía piscinas en Nova Orleáns.
Marisa e mais eu miramos como Juan Pablo lixa a pintura verde da madeira da porta que dá á terraza. É unha mañá de sol. Creo que foi entón cando comentei o das formigas e non antes.
13.c.
Son alérxico ás abellas.
Nun dos recunchos da terraza hai plantadas varias herbas aromáticas. Os días de máis sol, os abellóns traballan incansables voando dun lugar a outro. Un deles consegue entrar no meu estudio. Cústame indicarlle a saída porque non podo retirar as mosquiteiras das ventás. Finalmente, consegue escapar fóra.
Non lle digo a ninguén que son alérxico ás abellas. Xa é suficiente con que me odien as formigas.
O mar está imantado. É a única razón que se me ocorre para explicar a existencia do camiño de Ronda e doutros tantos carreiros que, de maneira ilóxica, discorren a rentes dos cantís. Nalgúns tramos, hai sinais que advirten do perigo de desprendementos e a calcaria areosa pon os músculos das miñas pernas en tensión constante mentres paseo.
Terra dentro, os trazados son máis regulares e os camiños máis amplos. Son os que elixo para correr. Son os que elixen os cazadores para regresar á casa cando rematan de cazar.
14.a.
O mar está imantado e é un monstro e é caprichoso só porque o dixo a literatura.
O mar, antes diso, debía de ser outra cousa. Algo único e silencioso.
Chove catro veces en todo febreiro. Ari desexa cada semana que chova.
A primeira vez que chego correndo ata Cap Roig, fíxome, mentres rodeo os xardíns do castelo, na punta queimada da herba que medra nos prados de cultivo. Ao lonxe, podería confundirse con algún tipo de cereal.
15.a.
A imaxinación non se pode comer nin fai que chova. Nin sequera estando aquí.
McKenzie sinala o reloxo de sol na fachada da casa e di: “non funciona”.
Chove catro veces en todo o mes. Quizais en febreiro non debera estar funcionando, penso.
Con Joseph falo sobre case todo ao longo deste mes. Pero ao inicio, nun paseo longo ata a cala do Golfet, falamos máis ca nada sobre os nosos pais.
Hai momentos, estando aquí, nos que non me sinto fillo de ninguén, nos que esquezo á miña familia e amigos. Niso consiste tamén ás veces escribir. Co paso dos días, falar con Joseph e Inma axúdame a recordar quen son.
Penso:
a illa de Circe,
os lotófagos.
McKenzie, Marta, Joseph e mais eu falamos moito de cartos. Sobre todo se quedamos sós.
Dáme pena que as mosquiteiras nas seis ventás do meu estudio se interpoñan entre o mar e mais eu. Entendo que no verán protexen dos numerosos mosquitos aos habitantes da casa, pero agora resultan molestos.
Pecho os radiadores e abro as ventás ata altas horas da noite. É a miña maneira de vencer esa barreira: pasar frío e contentarme co ruxido constante das ondas.
As catro ocasións nas que chove, a auga apenas molla os cristais.
Na finca e nos arredores medran varias especies de cactos. Aínda así, dende o meu primeiro día en Sanià, só distingo dous tipos: os cactos mortos e os cactos vivos.
Aos mortos, atacounos unha peste que primeiro se materializa en forma de mofo branco e despois acaba por consumilos ata que se volven dun negro chamizo cando podrecen ao sol. Son como os pulmóns dun fumador, os seus cadáveres están por todas partes.
Sácolles fotos unicamente aos vivos, poida que sexa porque procedo dunha longa estirpe de homes fumadores.
Cánsame escribir un diario que vai ser publicado. Enfádame.
Estou acostumado a escribir nas miñas libretas material que, mesmo sendo autobiográfico, penso que me pode axudar na escrita. Un diario é outra cousa.
21.a.
Pero acaso algo do que escribimos en calquera formato o superficie permanece inédito? Que tipo de pureza é esa?
21.b.
De luns a venres, Marisa entra nos nosos cuartos e estudios cada mañá para recoller e limpar. Eu deixo sobre a mesa os dous cadernos de traballo cos que viaxei. A escrita ocupa un lugar no mundo. Acumula po. Avulta.
21.c.
A escrita ábrelle portas á intimidade.
Comemos pichón, coello á brasa.
Deixo de saír correr cando comeza a tempada de caza. Os forestais pechan varios camiños no monte e sinto que xa non é o mesmo. Algúns días, atrévome a cruzar o bosque de todos modos. Vístome de branco para que non poidan confundirme con ningunha outra cousa.
O domingo, dispararon por accidente a un ciclista. Con que animal se pode confundir un home en bicicleta?
22.a.
Podo atrapar neste diario o corazón dunha lebre, pero non podo mantela con vida.
Velaí outro límite da escrita. Acompaña a vida, non é a vida. O mesmo pasa con este casa.
22.b.
O primeiro libro que lle recomendo a Joseph de entre todos os que garda a biblioteca de Sanià é El viaje inútil de Camila Sosa. Decido fixar nesa data o principio da nosa amizade.
Podo gardar neste diario o corazón de Joseph e o dunha lebre, confío en que latexarán igualmente cando o meu caderno xa non estea.
Dous días antes de marchar, cae sobre a casa unha enorme tormenta. Estou lendo Los llanos de Federico Falco cando sucede: “Un cuerpo apenado, ¿cómo se escribe?”.
23.a.
Na biblioteca, Ploma dorme sobre un dos sofás. É a primeira vez que a vexo alí e non na súa cama da cociña. Nico di que é porque ten medo dos tronos.
Despois de toda esta chuvia, mañá, cando espertemos, penso, todo terá outra cor. Os ollos de Ploma son dun verde case radioactivo.
Hai tantas cousas das que evitei falar no meu diario. Case todas están, en cambio, no meu libro: a pedra calcaria, as cores dos cantís, o sol, o vento, os libros que lin este mes de febreiro.
É lóxico, dígome. O diario é a casa. O libro, outra cousa.
Aos poucos días de chegar a Sanià, souben que aquí podería desaparecer.
_________________________________________________________________________________________________________________________________
Diario de las formas en Sanià
Tengo la intención de desaparecer dentro de mi propio diario. Me doy cuenta de esto la segunda o tercera noche durante la cena, mientras hablo de un libro que todavía no existe. Describo sobre todo su forma. Intento explicar a los demás que, para mí, escribir un libro tiene que ver con concretar su forma. Porque cualquier otra intención se demuestra rápidamente ingenua, imposible. Todos convenimos que la experimentación con el lenguaje distrae. No sé si han entendido qué quiero decir exactamente cuando hablo de forma. Tampoco importa.
Unos días más tarde, llega Marta y dice que a ella la literatura que experimenta con el lenguaje le encanta. Me parece bien. No era eso exactamente lo que yo quería decir, así que no me ofendo.
0.a.
Tengo la intención de desaparecer dentro de mi propio diario. Quiero que la casa y el diario sean uno.
Escribo casi todo esto en un cuaderno que compré en Tiger antes de viajar a Sanià. El cuaderno se marchará conmigo cuando yo me marche. No sé qué sucederá con la casa.
El cielo es, en todo momento y en todas partes, un mordisco de pinar.
Hunger of the pine.
Escribo, duermo y leo en el último piso de la casa.
A la hora de comer, mientras hablamos de mi libro, Nico señala con el índice hacia arriba. Yo estoy aquí y el libro allí. Es como si él viviese en el desván o se elevase como un globo. En cualquier caso, se trata de un ser independiente.
En mi estudio hay dos butacas diseñadas por Josep Torres Clavé en 1934. Son las mismas que se encontraban en el interior del pabellón de la República en la Exposición internacional de París de 1937, donde se pudo ver por primera vez el Guernica de Picasso.
Evidentemente, estas butacas no son las de 1937, aunque podrían. Es solo el diseño de 1934 lo que se conserva. Aquí, la madera clara, el respaldo y el asiento de enea todavía intactos no tienen historia alguna. Es la disposición de los elementos la que genera relato, significado.
Están colocadas en el centro, junto al ventanal y de espaldas al mar. Uno se sienta en ellas, lee y escucha el viento y las olas. Nada más. Eso es, día tras día, lo único que se escucha aquí. Esa respiración constante en la nuca. Hay un ruido que persigue y precede a las butacas.
3.a.
Durante la comida, les cuento a los demás la historia de Torres Clavé. Nico dice que la casa antes era mucho más oscura y que por eso la pintaron por dentro con colores claros y colocaron un mobiliario neutro y diáfano.
Cuando subo de nuevo a mi cuarto, busco fotos del pabellón y leo un poco más acerca de Torres Clavé. Entre sus obras más relevantes como arquitecto se encuentra el Dispensario Central Antituberculoso de Barcelona (1936). Busco fotos de la fachada. En el fondo, da igual qué forma tenga el edificio, mi cabeza ya ha pensado:
la respiración sangrada,
el blanco Sanià,
la montaña mágica,
el frío de Thomas Bernhard,
once modos de sentirse solo con Richard Yates.
3.b.
Josep Torres Clavé murió el 12 de enero de 1939 durante un bombardeo de la aviación fascista italiana en Montbrió de la Marca, Tarragona.
Encuentro en Google fotos del lugar. Todo es verde, como aquí. La misma paleta de colores. En una de las fotos, al fondo, despuntan los aerogeneradores de un parque eólico.
Al mediodía, el mar se refleja directamente sobre el techo del estudio. Hay once vigas a la vista con sus correspondientes arcos de medio punto. Los brillos de la cala crean una ilusión de movimiento. El techo del estudio es un paladar que vibra y se mueve. Está a punto de decir algo. Intento permanecer callado y escuchar. Si escucho, no escribo. Finalmente, me quedo dormido en el sofá.
Intento dibujar un pino en mi cuaderno. Sale mal. Los rotuladores que he traído tienen la punta demasiado gruesa, me digo. Pensaría exactamente lo contrario si la punta fuese demasiado fina.
McKenzie, Marta y Joseph escriben no ficción, ensayo, crónica, autobiografía. Joseph lee mi libro de cuentos y, hacia el final de la estancia, me pregunta si los lugares que aparecen en el libro son reales. Corro a contestar que sí y añado también todos aquellos detalles de mi vida que impregnan la ficción. Los enumero de manera desordenada. Joseph es amable y me escucha siempre que algo me preocupa.
Me pregunto cómo sería el pino de mi cuaderno si lo hubiesen dibujado McKenzie, Marta o él.
Todas la vigas del techo son diferentes, irregulares. Su forma remite al árbol del que provienen. Todo en esta casa se relaciona con algún tipo de transformación.
6.a.
Ninguno de nosotros cree que el fantasma de Capote habite la casa. Ni siquiera Nico. Tampoco ninguna de las escritoras que estuvo aquí antes que nosotros. Yo duermo en el mismo dormitorio donde durmió Mariana Enríquez. Eso me tranquiliza. He leído en su diario que persiguió incansablemente fantasmas cada noche, durante un mes, y no encontró nada.
Claro que también podría ser que esta sea la casa de verano de un fantasma.
6.b.
McKenzie está convencida de que los vivos somos la televisión de los fantasmas. ¿Y quién querría ver durante un mes a cuatro escritores conviviendo pacífica y silenciosamente en una casa en el Mediterráneo?
Durante las comidas, la forma que predomina es la circunferencia: la mesa, los platos, las copas y la conversación. Hay algo en la conversación que se repite. Algo en nuestra estancia aquí es circular. Nico comenta que, cuando se van, todas las escritoras afirman haber vivido este mes como si fuese un único día. Solo sus diarios desmienten esa sensación y corroboran el paso del tiempo. Por eso mi diario no tiene fechas. Mi diario no quiere desmentir nada.
7.a.
Antes, el camino de Ronda, el que bordea la costa, atravesaba lo que ahora son la terraza y el jardín de la casa. Ahora, los rodea. Dibujo un mapa aéreo en mi cuaderno. Es algo así: el camino es una línea ( — ) que se tuerce; la casa, un asterisco ( * ).
Uno de los personajes de mi libro se llama Nico, pero no tiene nada que ver con el Nico de Sanià. A mi Nico —el del libro— lo conocí mucho antes. Se apareció.
Cuatro o cinco días después de llegar aquí, le cambio el nombre a varios de mis personajes. El de Nico no cambia. Sé que el personaje se cela de su doble.
Ploma, el braco de Weimar de la residencia, varía constantemente de tamaño. Es enorme cuando salta, compacta cuando derrapa para coger la pelota que yo le tiro mientras corre, larga si se estira en el suelo mientras comemos y muy pequeña cuando duerme en la cama que tiene junto a la puerta de la cocina. Ploma es gris, como pintada a lápiz.
Durante nuestra estancia aquí, se ha muerto Moni, la gallina que sobrevivió. Su historia está presente en muchos de los diarios de las escritoras que nos han precedido en la residencia. Yo ni siquiera la conocí, pero siento la obligación de hablar aquí sobre su muerte: la atrapó un águila. Marisa, testigo del rapto, se siente culpable por no haber hecho nada. A mí me parece imposible luchar contra un águila.
En el libro que escribo aparecen gallinas ya desde la segunda página. Prefiero no comentar nada. Mis gallinas, de momento, siguen vivas. Sería una falta de respeto.
10.a.
El encargado de enterrar a Moni es Juan Pablo.
Imagino una tumba profunda, para que Ploma no pueda desenterrarla. Lo cierto es que aquí todo el mundo la quería mucho, pero Ploma es una perra y el instinto es el instinto. Igual que el viento es el viento. Y tanto el instinto como el viento están constantemente queriendo entrar en la casa y en el texto.
Yo no conocí a Moni, pero me encantaría visitar la tumba de una gallina. Nunca antes he visto una.
10.b.
Con el crepúsculo, las gallinas que de día pasean por la finca, vuelven solas al gallinero. No es necesario que nadie las pastoree. Ellas se recogen y se disponen a dormir. Instintivamente.
Marisa está embarazada. Así que, a lo largo de este mes, cambia de forma mientras algo crece dentro de ella. A mí, de todos modos, lo que más me llama la atención es su melena rubia. Algunos días —pocos— trae el pelo suelto. Cuando eso sucede, es como ver pasar un cometa.
Todas las relaciones son asimétricas, siempre. Aquí, lo siento especialmente. Quiero tanto a Inma, Ari, Marisa, Matías, Mike, Nico, Juan Pablo. Y sé que ellos a mí también. Pero en marzo entrarán a vivir aquí otros cuatro escritores y se enamorarán de ellos igual que yo me he enamorado. E imagino que los siete ven sonrisas como la mía brotar en caras diferentes con cada nueva hornada de escritores. Que se repiten las conversaciones, las anécdotas. Y que también se despiden siempre de un modo parecido.
Todas las despedidas son también asimétricas: unos se marchan y otros se quedan.
12.a.
Inma lleva puesto un pendiente que le regalaron dos de las escritoras que estuvieron aquí antes que nosotros. Yo no les regalaré nada, pienso. Pero el día que cenamos pulpo á feira abracé a Ari y a Mike. Y el día que comimos mejillones y almejas a la marinera, quería que Inma supiese que me había hecho feliz.
12.b.
Prefiero no hablar aquí de mis conversaciones con ninguno de los siete, de las historias que nos hemos confiado.
Esta casa es un diario y, como en todos los diarios, hay gente detrás.
El romero del patio está en flor. Inma corta unas cuantas ramas y las pone a secar bajo una de las ventanas de la cocina. Las hormigas no tardan en rodearlas.
13.a.
El día que descubro hormigas en mi cama, no digo nada. Me parece justo. La casa no es mía y ellas tienen tanto derecho como yo a estar aquí. No muerden, no molestan.
Cuando se lo cuento a Marisa, se muestra horrorizada y se disgusta por no haberle avisado antes. Coloca una trampa con veneno en mi dormitorio esa misma noche. Ya no vuelve a haber hormigas. Falta menos de una semana para que nos marchemos.
Las hormigas volverán cuando desaparezca el veneno y yo ya no esté.
13.b.
Juan Pablo me cuenta que estas son hormigas argentinas. Construyen sus nidos en las paredes de la casa y sobreviven al invierno sin apenas contar pérdidas entre sus filas. Él, hace muchos años, construía piscinas en Nueva Orleáns.
Marisa y yo miramos cómo Juan Pablo lija la pintura verde de la madera de la puerta acristalada que da a la terraza. Es una mañana de sol. Creo que fue entonces cuando comenté lo de las hormigas y no antes.
13.c.
Soy alérgico a las abejas.
En un rincón de la terraza hay plantadas varias hierbas aromáticas. Los días de más sol, los abejorros trabajan incansables volando de un lugar a otro. Uno de ellos consigue colarse en mi estudio. Me cuesta indicarle la salida porque no puedo retirar las mosquiteras de las ventanas. Finalmente, consigue escapar fuera.
No le digo a nadie que soy alérgico a las abejas. Ya es suficiente con que me odien las hormigas.
El mar está imantado. Es la única razón que se me ocurre para explicar la existencia del camino de Ronda y de otros tantos senderos que, de manera ilógica, discurren al borde de los acantilados. En algunos tramos, hay señales que advierten del peligro de desprendimientos y la caliza arenosa pone en tensión constante los músculos de mis piernas mientras paseo.
Tierra adentro, los trazados son más regulares y los caminos más amplios. Son los que elijo para correr. Son los que eligen los cazadores para regresar a casa cuando terminan de cazar.
14.a.
El mar está imantado y es un monstruo y es caprichoso solo porque lo ha dicho la literatura.
El mar, antes de todo esto, debía de ser otra cosa. Algo único y silencioso.
Llueve cuatro veces en todo febrero. Ari desea cada semana que llueva.
La primera vez que llego corriendo hasta Cap Roig, me fijo, mientras rodeo los jardines del castillo, en la punta quemada de la hierba que crece en los prados de cultivo. De lejos, podría confundirse con algún tipo de cereal.
15.a.
La imaginación no se puede comer ni hace que llueva. Ni siquiera estando aquí.
McKenzie señala el reloj de sol en la fachada de la casa y dice: “no funciona”.
Llueve cuatro veces en todo el mes. Quizá en febrero no debería estar funcionando, pienso.
Con Joseph hablo sobre casi todo a lo largo de este mes. Pero al principio, en un largo paseo hasta la cala del Golfet, hablamos más que nada sobre nuestros padres.
Hay momentos, estando aquí, en los que no me siento hijo de nadie, en los que olvido a mi familia y amigos. En eso consiste también escribir. Con el paso de los días, hablar con Joseph e Inma me ayuda a recordar quién soy.
Pienso:
la isla de Circe,
los lotófagos.
McKenzie, Marta, Joseph y yo hablamos mucho de dinero. Sobre todo cuando nos quedamos solos.
Me da pena que las mosquiteras en las seis ventanas de mi estudio se interpongan entre el mar y yo. Entiendo que en verano protegen de los numerosos mosquitos a los habitantes de la casa, pero ahora resultan molestas.
Cierro los radiadores y abro las ventanas hasta altas horas de la madrugada. Es mi manera de vencer esa barrera: pasar frío y contentarme con el rugido constante de las olas.
Las cuatro ocasiones en que llueve, el agua apenas moja los cristales.
En la finca y sus alrededores crecen varias especies de cactus. Aun así, desde mi primer día en Sanià, solo distingo dos tipos: los cactus muertos y los cactus vivos.
A los muertos, los ha atacado una peste que primero se materializa en forma de moho blanco y después termina por consumirlos hasta volverlos de un negro chamizo cuando se pudren al sol. Son como los pulmones de un fumador, sus cadáveres están por todas partes.
Saco fotos únicamente a los vivos, puede que sea porque procedo de una larga estirpe de hombre fumadores.
Me cansa escribir un diario que será publicado. Me enfada.
Estoy acostumbrado a escribir en mis cuadernos material que, incluso siendo autobiográfico, pienso que me puede ayudar en la escritura. Un diario es otra cosa.
21.a.
¿Pero acaso algo de lo que escribimos en cualquier formato o superficie permanece inédito? ¿Qué tipo de pureza es esa?
21.b.
De lunes a viernes, Marisa entra en nuestras habitaciones y estudios cada mañana para ordenar y limpiar. Yo dejo sobre la mesa los dos cuadernos de trabajo con los que viajo. La escritura ocupa un lugar en el mundo. Acumula polvo. Abulta.
21.c.
La escritura abre puertas en la intimidad.
Comemos pichón, conejo a la brasa.
Dejo de salir a correr cuando empieza la temporada de caza. Los forestales cierran varios de los accesos al monte y siento que ya no es lo mismo. Algunos días, me atrevo a cruzar el bosque de todas formas. Me visto de blanco para que no puedan confundirme con ninguna otra cosa.
El domingo, dispararon por accidente a un ciclista. ¿Con qué animal se puede confundir a un hombre en bicicleta?
22.a.
Puedo atrapar en este diario el corazón de una liebre, pero no puedo mantenerla con vida.
He ahí otro límite de la escritura. Acompaña a la vida, no es la vida. Lo mismo pasa con esta casa.
22.b.
El primer libro que le recomiendo a Joseph de entre todos los que guarda la biblioteca de Sanià es El viaje inútil de Camila Sosa. Decido fijar en esa fecha el inicio de nuestra amistad.
Puedo guardar en este diario el corazón de Joseph y el de una liebre, confío en que latirán igualmente cuando mi cuaderno ya no esté.
Dos días antes de nuestra marcha, cae sobre la casa una enorme tormenta. Estoy leyendo Los llanos de Federico Falco cuando sucede: “Un cuerpo apenado, ¿cómo se escribe?”.
23.a.
En la biblioteca, Ploma duerme sobre uno de los sofás. Es la primera vez que la veo allí y no en su cama de la cocina. Nico dice que es porque tiene miedo de los truenos.
Después de toda esta lluvia, mañana, cuando despertemos, pienso, todo tendrá otro color. Los ojos de Ploma son de un verde casi radioactivo.
Hay tantas cosas sobre las que evité hablar en mi diario. Casi todas están, en cambio, en mi libro: la piedra caliza, los colores de los acantilados, el sol, el viento, los libros que leí este mes de febrero.
Es lógico, me digo. El diario es la casa. El libro, otra cosa.
A los pocos días de llegar a Sanià, supe que aquí podría desaparecer.
Estuvo en Sanià junto a:
Política de privacidad · Aviso legal · Política de cookies
© Residència Literària Finestres. Todos los derechos reservados
Política de privacidad · Aviso legal · Política de cookies
©Residència Literària Finestres.
Todos los derechos reservados.
Tu mensaje se ha mandado correctamente.
Nos pondremos en contacto contigo con la mayor brevedad posible.